COMMENTAAR OP HET JOHANNESEVANGELIE , Joh

Overzicht van het Johannesevangelie : Joh 1 , Joh 2 , Joh 3 , Joh 4 , Joh 5 , Joh 6 , Joh 7 , Joh 8 , Joh 9 , Joh 10 , Joh 11 , Joh 12 , Joh 13 , Joh 14 , Joh 15 , Joh 16 , Joh 17 , Joh 18 , Joh 19 , Joh 20 , Joh 21 ,

- echô (hebben, bezitten)
-- act. ind. praes. 3de pers. mv. echousin (zij hebben) : Joh 2,3.13.

- nom. + dat. vr. enk. hèmera - (i) - (dag) : Joh 2,1.3.
-- tè(i) hèmera(i) tè(i) tritè(i) (op de dag , de derde) : Joh 2,1.2. - 5.

- nom. + dat. vr. enk. hôra(i) : Joh 2,4.14.
-- hè hôra (het uur) : Joh 2,4.13. - 14.
--- hè hôra mou (mijn uur) : Joh 2,4.13. - 15.

- nom. + acc. onz. enk. hudôr (water) : Joh 2,9.21.
-- hudôr oinon (water wijn) : Joh 2,9.21. - 22.

- hustereô (te kort schieten in , gebrek hebben aan)
-- act. part. aor. gen. mann. + onz. enk. husterèsantos (ontbrekende) : Joh 2,3.2.

NIEUWENHUIS, Jan, Het laatste evangelie. Een goed bericht van Johannes voor de gemeente van nu, Kampen, Kok, 1995; p.30-32. Indeling van het boek

Het vierde evangelie verschilt in opbouw en indeling aanzienlijk van de andere drie. Zowel het topografisch als het chronologisch raam is geheel anders. Bij de synoptici treedt Jezus voornamelijk of uitsluitend op in Galilea en wordt dit optreden besloten met een eenmalige reis naar Jeruzalem waar hij ter dood gebracht wordt (Mat.4,12-19,1; Mark.1,14-10,1; Luk.4,14-19,28). In het vierde evangelie werkt Jezus voornamelijk in Jeruzalem en gaat hij driemaal van Galilea naar Jeruzalem, de eerste maal voor het paasfeest (2,13), de tweede maal voor ‘een feest’ (5,1) en de derde maal voor het Loofhuttenfeest (7,2.10). Vanaf dit Loofhuttenfeest is Jezus voortdurend in Jeruzalem, ongeveer een half jaar tot het volgende paasfeest (11,55). In totaal noemt het vierde evangelie driemaal een paasfeest (2,13; 6,4 en 11,55), hetgeen inhoudt dat de periode van Jezus’ werkzaamheid zeker langer dan twee volle jaren duurde.

Wie het evangelie wil indelen, kan het best bedacht zijn op de aanwijzingen die het boek zelf geeft:

- na de ‘proloog’ (1,1-18) die een duidelijke zelfstandige functie heeft, begint het verhaal met een serie gebeurtenissen die telkens spelen ‘op de volgende’ of ‘op de derde dag’ (1,29.35.43; 2,1). Wie die dagen optelt, komt exact tot het getal zeven. Daar lijkt een rijm in het spel met het scheppingsverhaal uit Genesis 1: beide verhalen vangen ook aan met ‘In Begin’ (zonder lidwoord, zie bij de uitleg van 1,1). Johannes schrijft klaarblijkelijk een nieuw scheppingsverhaal oftewel een verhaal over een nieuwe schepping. Alle episoden in dit deel van het verhaal hebben ten doel: te laten zien, hoe perplex ‘nieuw’ alles is geworden met het optreden van deze Jezus. Het is als het ware een ouverture waarin alle motieven al klinken die verderop zullen worden uitgewerkt.
- na die eerste ‘scheppings’-week vermeldt het verhaal een aantal gebeurtenissen die alle worden ingeleid met het woordje ‘daarna’ (meta touto of meta tauta). Elk ‘daarna’ luidt een reis in:
* 2,12: de eerste reis naar Jeruzalem vanwege het paasfeest;
* 3,22: de terugkeer naar Galilea via Judea en Samaria;
* 5,1: de tweede reis naar Jeruzalem vanwege ‘een’ feest;
* 6,1: terugreis naar Galilea;
* 7,1: aankondiging van de laatste reis naar Jeruzalem. Loofhuttenfeest en Paasfeest.
Het ‘daarna’ komt dan pas weer terug in 19,38, na de dood van Jezus, als inleiding op zijn begrafenis.
Tenslotte wordt de epiloog van het evangelie, hoofdstuk 21, ingeleid met het laatste ‘daarna’.
- Opvallend is daarbij, dat al deze ‘daarna’s’ telkens een teken aankondigen:
* na 2,12 is dat de reiniging van de tempel: ‘welk teken toon je ons dat je dit doet?’ (2,18);
* na 3,22 is dat het ‘tweede’ teken te Kana, de genezing van de zoon van de koninklijke beambte (4,54);
* na 5,1 is het de genezing van de lamme in het badhuis (5,5 en vv);
* na 6,1 is dat het teken van de vijf broden en de twee vissen (6,14);
* na 7,1 volgt het uitvoerige verhaal over de man die van zijn geboorte af blind was (9,16).
- Tussen 7,1 en 20,31 hanteert het evangelie de tijdsorde van de joodse feestdagen:
* 7,2 en vv: het Loofhuttenfeest (7,2.14.37);
* 10,22 en vv: het feest van de tempelwijding (winter);
* 12,1 en vv: de week vóór Pasen:
- zes dagen voor Pasen: 12,1-11
- de volgende dag: 12,12-50
- kort voor Pasen: 13,1-18,27
- de volgende dag: 18,28-19,42 (voorbereidingsdag)
- twee dagen later: de eerste dag van de week (20,1-25)
- acht dagen later: 20,26-31.
- Hieruit blijkt al, dat het evangelie niet alleen begint maar ook eindigt met het relaas van een week: de week vóór Pasen. Ook daar is weer tweemaal sprake van ‘de volgende dag’ (12,2 en 18,28) en liggen de gebeurtenissen ingeklemd tussen ‘zes dagen vóór Pasen’ (12,1) en de — verder niet genoemde — dag na de voorbereidingsdag (19,42). Zowel de openingsweek als de slotweek beginnen in een Bethanië (huis van de arme), eerst aan de overkant van de Jordaan (1,28) en aan het slot — ingeleid door een terugtocht van de Jordaan ‘naar de plaats waar Johannes aanvankelijk gedoopt had’ (10,40) — een Bethanië dichtbij Jeruzalem, op een afstand van ongeveer vijftien stadiën (11,18).
- Tenslotte: in het evangelie ligt een duidelijke cesuur in het begin van het dertiende hoofdstuk: tevoren is de tijd van ‘het uur dat komt’ (2,4; 4,23), daarna ‘is het uur gekomen’ (12,23; 13,1; 17,1). Wat dat voor een ‘uur’ is, zal later blijken. Maar duidelijk onderscheidt het boek zelf tussen twee perioden die het uiteen doen vallen in twee grote delen: 1,19 tot en met hoofdstuk 11, en, na het afsluitende en weer inleidende hoofdstuk 12, hoofdstuk 13 tot en met 20. Deze twee grote delen worden voorafgegaan door een proloog (1,1-18) en besloten met een epiloog (hfd.21). Deze proloog is in feite — zoals later duidelijk zal worden — een ‘voorrede’, die ‘achter af’ samenvat. Het eigenlijke verhaal begint bij 1,19: ‘Dit is het getuigenis van Johannes’. In hetgeen volgt zullen wij ook met dit verslag beginnen en de ‘proloog’ als een hymnische reflectie op al het verhaalde bespreken ná hoofdstuk 20.

Jochanan ben Zakkai : gevlucht uit Jeruzalem (70 n. chr.) , naar Janmia , startte het Joodse rabbijnendom op (rabbijnse jodendom) van het Romeinse Rijk . Ze was zeer beducht voor de messiaanse beweging . Gevaar voor nieuwe impulsen (115 en 130) . Niet geschreven voor 70 . Gelaagdheden . Peter Tomson (Als dit uit de hemel is) , uit 4 lagen , zeer oude vroeg christelijke laag . Je leest een tekst zoals hij er ligt . Joh 21 . Altijd overgeleverd met het Joh. evangelie . 95 n. chr.

Messiaanse groepen (ook de Jezusgroep) . Zeloten , duidelijk messiaans , die kozen voor geweldstrategie . Messiasgedachte gegroeid na de ballingschap (verwachting van een komende bevrijder , geassocieerd met een 'geïdealiseerde David' , gezalfde . Bij momenten ,van sociale en politieke onderdrukking met zicht op een nieuwe tijd . Met de komst op een messias . Een eerste interpretatie was een messiaanse . Hij werd het slachtoffer van een messiaanse beweging ; niet aanvaard door de meeste joodse groepen, . Johannesev. is een conflicttekst (op allerlei situaties van zijn beweging ; blijvende aanwezigheid van zeloten , tegen de geweldstrategie - Oedipous , verleiding van de Cyrenen) . Leuven in 1968 . Theologie van de revolutie (Maurice De Wachter ; Cammillo Torres ). Een strategie om te overleven. Alleluia . Het leven is mooi . (zie evangelische kerken) .

Johan Braekman . Bespreking van het boek in De Morgen . De waarheid zal u vrijmaken , zie Joh. . Over vormen van bijgeloof . Wil je Socrates zijn of ... Mensen moeten leren kritisch denken .

Structuren van het Johannesev. Monschouwer : vanuit de feesten . Tom Veenkamp : publieke , verborgen , . Herman Servotte (Bijbel literair) . Eerste teken , tweede teken , derde teken .... Op basis van de tekens (sèmeia) .